cao thắng là ai

Bách khoa toàn thư cởi Wikipedia

Cao Thắng (1864 – 1893) là 1 trong những trợ thủ tâm đầu ý hợp của Phan Đình Phùng, và là 1 trong những lãnh đạo đảm bảo chất lượng nhập cuộc khởi nghĩa Hương Khê (1885-1896) nhập lịch sử hào hùng nước ta ở thời điểm cuối thế kỷ 19.

Cao Thắng
Sinh	6 mon 6 năm 1864 Châu Lễ, Hương Sơn, Hà Tĩnh
Mất	21 mon 1, 1893 (28 tuổi) Vụ Quang, Hương Khê, Hà Tĩnh
Tên khác	Cao Thắng
Tổ chức	triều Nguyễn
Phong trào	Cần Vương

Thân thế và sự nghiệp[sửa | sửa mã nguồn]

Ông sinh đi ra nhập một mái ấm gia đình dân cày ở xã Sơn Lễ, thị xã Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh^[1].

Năm Giáp Tuất (1874), khi mới mẻ 10 tuổi tác, Cao Thắng theo đuổi Đội Lựu (Trần Quang Cán) ^[2] thực hiện liên hệ cho tới nghĩa binh nhưng mà triều đình Huế gọi là giặc Cờ Vàng^[3]. Sau khi Đội Lựu bị tiêu diệt, Cao Thắng trốn tránh trốn, được giáo thụ Phan Đình Thuật (anh ruột Phan Đình Phùng) đem về nuôi.

Năm 1881, khi ông Thuật rơi rụng, Cao Thắng về bên Sơn Lễ làm đồng. Năm Giáp Thân (1884), Cao Thắng bị vu cáo là hung thủ giết mổ bà xã Quản Loan nên bị tóm gọn và nhốt tận nhà lao TP Hà Tĩnh.

Ngày 2 mon 10 năm Ất Dậu (5 mon 11 năm 1885), thủ lĩnh nhập trào lưu Cần Vương là Lê Ninh đã lấy quân cho tới luyện kích tòa trở thành bên trên, giết mổ bị tiêu diệt Thầy chủ yếu Lê Đại, bắt sinh sống Án sát Trịnh Vân Bưu, và giải tỏa tù nhân, nhập cơ với Cao Thắng.

Gia nhập lực lượng Hương Khê[sửa | sửa mã nguồn]

Trở lại quê căn nhà, Cao Thắng nằm trong Cao Nữu (em ruột) và Nguyễn Kiểu (bạn thân) chiêu tập được khoảng tầm 60 người đồng chí phía, rồi toàn bộ nằm trong tự động nguyện cho tới nhập cuộc cuộc khởi nghĩa Hương Khê tự Tiến sĩ Phan Đình Phùng (người được vua Hàm Nghi phó nhiệm vụ tổ chức triển khai trào lưu kháng Pháp ở Hà Tĩnh) thực hiện thủ lĩnh.

Ban đầu, Cao Thắng được phong thực hiện Quản cơ. Đến đầu năm mới 1887, khi trào lưu bị suy giảm, Phan Đình Phùng phó quyền tổng lãnh đạo lại cho tới Cao Thắng nhằm đi ra Bắc cho tới những tỉnh Sơn Tây, Thành Phố Hải Dương, TP Bắc Ninh,... lần sự tương hỗ và link lực lượng.

Ở lại TP Hà Tĩnh, Cao Thắng với những lãnh đạo khác ví như Cao Nữu, Cao Đạt, Nguyễn Niên,... đem quân cho tới làng mạc Lê Động (Hương Sơn) nhằm tổ chức triển khai lại lực lượng, luyện quân, kiến thiết khối hệ thống trạm gác lũy, rèn đúc vũ trang,...

Theo vấn đề bên trên báo Hà Tĩnh (bản năng lượng điện tử đăng lên ngày 21 mon 8 năm 2009) thì Cao Thắng vẫn cho tới kiến thiết một khối hệ thống trạm gác lũy tựa sống lưng nhập mặt hàng Thiên Nhẫn và Giăng Màn, vây kín tía phía Bắc, Tây, Nam, sẵn sàng ứng cứu vãn lẫn nhau một cơ hội nhanh gọn. Trong khi, ở trên đây còn tồn tại lỗi thoát sang trọng Lào, với đàng sang trọng Nghệ An, nhập Quảng Bình, xuống những vùng nằm trong TP Hà Tĩnh. Quân Pháp tiến bộ nhập trên đây có duy nhất một tuyến đường độc đạo là Quốc lộ 8. Chính vì vậy nhưng mà những địa thế căn cứ này vẫn tại vị cho tới ngày ở đầu cuối của cuộc khởi nghĩa (1896)^[4].

Giúp nghĩa binh sản xuất súng[sửa | sửa mã nguồn]

Thấy nghĩa binh chuẩn bị thiếu thốn thốn, Cao Thắng ngày tối tâm lý cơ hội chế súng tiến công giặc. Buổi đầu, ông nhờ thợ thuyền rèn nhì làng mạc Trung Lương và Văn Trung (Hà Tĩnh) rèn được 200 khẩu pháo ngôi trường theo đuổi hình mẫu design của ông. Đó là loại súng nhồi dung dịch ở đầu nòng, sử dụng kim hỏa tiến công lửa nhóm dung dịch phóng ở đạn. Tuy nhiên, loại súng nhưng mà Cao Thắng design còn nhiều giới hạn, tự hấp thụ đạn ở đằng nòng cho nên việc hấp thụ đạn khá lâu. Từ cơ, ông tâm lý cần chế được một khẩu pháo ngôi trường dựa theo phong cách của Pháp.

Một hôm, nghĩa binh phục kích, chi khử một toán bộ đội bao gồm nhì viên quan lại Pháp và 15 bộ đội nguỵ Việt đem súng áp vận chuyển một hòm bạc nhằm phân phát lộc cho tới bộ đội đóng góp ở trạm gác Phố Châu. Thu được 17 khẩu pháo ngôi trường, rộng lớn 600 viên đạn và bao nhiêu ngàn đồng tiền. Có súng Pháp, Cao Thắng vẫn triệu tập những thợ thuyền rèn đảm bảo chất lượng nghiên cứu và phân tích và rèn đúc theo đuổi hình mẫu.

Đề cập cho tới việc Cao Thắng rèn đúc vũ trang, căn nhà sử học tập Phạm Văn Sơn kể:

Xem thêm: ai là em út trong blackpink

Một sự trở ngại nhất bấy giờ so với nghĩa binh là yếu tố vũ trang. Kinh nghiệm đã cho thấy gươm giáo, gậy gộc guộc ko chống nổi súng đồng...Cho nên Cao Thắng ngay tắp lự suy nghĩ cơ hội sản xuất súng đạn...Trong một trận giáp chiến bên trên đàng Nghệ An-Hương Sơn, Cao Thắng đoạt được 17 khẩu pháo phun mau của quân Pháp...Ông ngay tắp lự cho tới thợ thuyền rèn ở nhì làng mạc là Vân Chàng và Trung Lương (Hà Tĩnh) lấy súng thực hiện hình mẫu... Sau bao nhiêu mon ròng rã đúc được 350 khẩu như hệt loại súng năm 1874 của Pháp...^[5]

Cao Thắng vẫn dỡ một khẩu pháo đi ra trở thành từng miếng, kiểm tra độ cao thấp, tác dụng của từng phần tử, rồi đốc đốc thợ thuyền rèn cứ theo như đúng độ cao thấp nhưng mà thực hiện, nếu như hư đốn thì rèn lại… cho tới kỳ được mới mẻ thôi. Sắt thực hiện súng được thu gom nhập quần chúng, còn vỏ đạn thì hùn nhặt những mâm đồng, nồi đồng đập dẹp, dát mỏng mảnh nhưng mà cuốn lại. Thuốc súng thì sử dụng kể từ diêm chi đục lần nhập lỗ núi. Riêng nòng súng thì cần thực hiện kể từ gọng dù.

Làm được súng rồi, khi phun test thì nòng súng vỡ tung vì chưng unique Fe ko đảm bảo chất lượng, nên nòng súng ko chịu đựng được tương đối dung dịch đạn. Không sờn, Cao Thắng ngay tắp lự cử Cao Đạt sang trọng Xiêm khảo cứu vãn cách tiến hành súng và mua sắm bột nổ. Bấy giờ, quân Anh ở Xiêm với bất hòa với Pháp, nên vẫn bày cho tới cách tiến hành nòng súng quánh vì chưng thép non, rồi khoan vì chưng thép già cả cho tới trở thành nòng súng, sau tôi nòng súng cho tới già cả. Nhờ cơ, nghĩa quân vẫn sản xuất được súng. Sau nhì mon, Cao Thắng cùng theo với những người dân thợ thuyền vẫn sản xuất được 350 súng ngôi trường loại Pháp^[6].

Súng của Cao Thắng với 2 hạn chế: trước hết, lốc xoáy kim hỏa thực hiện vì chưng gọng dù, chỉ phun được 6 phân phát thì bị nhiệt độ chừng cao thực hiện yếu ớt cút, ko phun được tiếp, nên cứ phun 6 tái phát cần xối nước nhập lốc xoáy nhằm phun tiếp. Nhược điểm thứ hai là nòng súng không tồn tại rãnh xoắn, nên chừng đúng chuẩn thấp rộng lớn súng nguyên vẹn hình mẫu. Dẫu vậy thì súng đã và đang hơn hẳn rộng lớn súng hỏa mai và từng loại súng nòng láng hấp thụ đạn kể từ mồm nòng hồi thời điểm giữa thế kỷ 19, có không ít điểm còn tiên tiến và phát triển rộng lớn súng ngôi trường Chassepot (loại súng nhưng mà quân Pháp dùng tiến trình 1865-1873). Tại cự ly tác chiến bên dưới 200 mét thì súng Cao Thắng chỉ thông thường một chút đối với súng ngôi trường Gras Model 1874 nhưng mà quân Pháp sử dụng khi cơ.

Đại úy Ch. Gosselin nhập cuốn sách L’Empire d’Annam (Đế quốc An Nam) vẫn viết: “Các khẩu pháo loại 1874 này được phát triển kín bên trên những vị trí nhưng mà tất cả chúng ta ko phân phát xuất hiện được và với 1 lượng thật nhiều. Tôi vẫn đem về Pháp vài ba khẩu pháo này, bọn chúng như thể về toàn bộ từng góc nhìn đối với những khẩu pháo tự những công binh xưởng của tất cả chúng ta phát triển và đã trải cho những sĩ quan lại pháo binh nhưng mà tôi đem tới bọn họ coi cần rất là kinh ngạc. Chúng chỉ không giống với những khẩu pháo của tất cả chúng ta về nhì điểm nhưng mà thôi: Lò xo xoáy ốc được tôi ko đầy đủ và nòng súng không tồn tại xẻ rãnh; kết quả của điều này là đạn cút ko xa vời. Tuy nhiên, những khẩu pháo này vẫn phun bị tiêu diệt thật nhiều lính tráng và sĩ quan lại người Âu và lính tráng người phiên bản xứ”^[7].

Tuy chỉ hoàn toàn có thể sản xuất súng thủ công bình lò rèn khu vực, tuy nhiên nghĩa binh vẫn sản xuất được không hề ít súng. Le Normand ước tính là tổng số vũ trang tự nghĩa binh khởi nghĩa Hương Khê tự động phát triển và dùng cho tới 1895 là từ một.200 cho tới 1.300 khẩu. Nếu tính cả số thiệt sợ hãi và đập huỷ tự quân Pháp tạo ra rất nhiều lần khi tiến công nhập những địa thế căn cứ địa của nghĩa binh, thì tổng số vũ trang tự nghĩa binh sản xuất được lên tới mức hàng trăm khẩu. Sau khi đàn áp đoạn cuộc khởi nghĩa, mon 1-1897 thực dân Pháp vẫn chiếm được 403 khẩu pháo, 328 nòng súng, 103 súng hỏa mai.

Cuối mon 9 năm 1889, Phan Đình Phùng kể từ Bắc Kỳ về bên TP Hà Tĩnh. Nhờ Cao Thắng và những lãnh đạo không giống, nhưng mà lực lượng thời điểm hiện tại vẫn có tầm khoảng ngàn bộ đội và 500 khẩu pháo loại Pháp và thật nhiều súng hỏa mai^[8]. Nhận thấy nhập công tác làm việc sẵn sàng, từng mặt mũi đều đã tương đối, Phan Đình Phùng và Cao Thắng bèn cho tới không ngừng mở rộng địa phận hoạt động và sinh hoạt đi ra từng tư tỉnh là Thanh Hóa, Nghệ An, TP Hà Tĩnh và Quảng Bình; thực hiện ngăn cản tuyến đường đi đi lại lại Bắc-Nam và công việc kiêm tính nước Việt của quân Pháp.

Kể kể từ cơ trở cút, Cao Thắng phát triển thành một trợ thủ tâm đầu ý hợp của thủ lĩnh Phan Đình Phùng, và là 1 trong những lãnh đạo gan dạ và đảm bảo chất lượng của lực lượng Hương Khê. Mặc cho dù vất vả việc làm quản lý công cộng và rèn đúc vũ trang, tuy nhiên Cao Thắng đã và đang tham gia một số trong những trận tiến công, đáng chú ý là trận:

• Chống cuộc càn quét tước của quân Pháp bên trên khu vực Hói Trùng và Ngàn Sâu nhập vào đầu tháng 8 năm 1892.
• Dùng kế tiếp bắt sinh sống được Tuần phủ Đinh Nho Quang nhập mon 3 năm 1892, thực hiện chấn động dư luận Hà Tĩnh^[9].

Thấy nghĩa binh Hương Khê càng ngày càng vững mạnh, quân Pháp một phía tăng mạnh càn quét tước, thu hẹp phạm vi hoạt động và sinh hoạt của quân, mặt mũi không giống lần cơ hội hạn chế đứt liên hệ trong số những quân loại, và thân mật nghĩa binh với quần chúng.

Tử trận[sửa | sửa mã nguồn]

Để đập thế bị vây hãm và không ngừng mở rộng địa phận hoạt động và sinh hoạt, được thủ lĩnh Phan Đình Phùng đồng ý, mon 11 năm 1893^[10], Cao Thắng nằm trong Cao Nữu, Nguyễn Niên đem khoảng tầm một ngàn quân kể từ Ngàn Trươi cởi trận tiến công rộng lớn nhập tỉnh lỵ Nghệ An. Trên đàng tiến quân, nhiều trạm gác trại đối phương bị đập quăng quật. Nhưng trận trận tiến công trạm gác Nu (hay Nỏ) ở Thanh Chương (một thị xã miền núi nằm tại vị trí phía tây-nam nằm trong tỉnh Nghệ An), Cao Thắng trúng kế tiếp của viên trạm gác trưởng thương hiệu Phiến.

Sử gia Phạm Văn Sơn kể:

Ở trạm gác Nỏ chỉ mất trăm quân. Liệu mức độ ko chống nổi, thiếu thốn úy trạm gác trưởng thương hiệu Phiến phân chia quân đi ra thực hiện nhì, 1/2 ở lưu giữ trạm gác, 1/2 ra bên ngoài phục kích. Khi Cao Thắng phân phát mệnh lệnh tiến công, thì quân ông bất thần bị hỏa lực của đối phương tiến công cặp kể từ cả nhì phía đằng trước và sau. Cao Thắng rủi ro bị đạn, bị tiêu diệt bên trên trận chi phí khi 29 tuổi tác, tạo nên tổn thất rộng lớn cho tới nghĩa binh Hương Khê...Để trả oán cho tới ông, ngày 29 mon 3 năm 1894, Lãnh Lợi vẫn tổ chức triển khai trận vẫn phục kích bên trên Vạn Sơn (Nam Đồng). Cuối nằm trong, Đốc binh Nguyễn chỉ vẫn giết mổ được thiếu thốn úy Phiến^[11].

Lợi dụng thời cơ nghĩa binh bị rơi rụng người hàng đầu tài đảm bảo chất lượng, quân Pháp gia tăng chiến binh rồi siết chặt vòng vây. Nghĩa quân Hương Khê nỗ lực tiến công trả những cuộc vây quét tước, tuy nhiên quyền năng của lực lượng càng ngày càng sút giảm.

Sau khi hy sinh[sửa | sửa mã nguồn]

Sau khi Cao Thắng rơi rụng, nghĩa binh Hương Khê thắng một trận rộng lớn ở Vụ Quang (tháng 10 năm 1894), vẫn ko xoay gửi được tình thế. Ngày 28 mon 12 năm 1895, thủ lĩnh Phan Đình Phùng cũng trở thành tử thương nhập một trận kịch chiến ^[12]. Đến đầu năm mới 1896, cuộc khởi nghĩa Hương Khê nhưng mà Phan Đình Phùng, Cao Thắng và những tướng soái không giống vẫn dày công kiến thiết kết đốc.

Theo sử liệu thì di thể Cao Thắng được nghĩa binh đem về chôn chứa chấp bên trên Ngàn Trươi (núi Vụ Quang). Hiện ở thôn Khê Thượng (huyện Hương Khê) và ở thôn Cao Thắng (xã Sơn Lễ, thị xã Hương Sơn) đều sở hữu thông thường thờ ông ^[13]. Trong khi, thương hiệu ông còn được dùng làm mệnh danh cho tới nhiều ngôi trường học tập và trên phố bên trên nước ta.

Xem thêm: tô hoài là ai

Tưởng niệm[sửa | sửa mã nguồn]

Mất cút một trợ thủ tâm đầu ý hợp là Cao Thắng, vượt lên trước tiếc thương Phan Đình Phùng đã trải nhì câu liễn nhằm thờ, và nhờ Võ Phát ^[14] biên soạn một gọi bài bác văn tế Nôm làm cho ông gọi. Trong bài bác văn tế với đoạn:

Hào kiệt ấy tài,

Kinh luân là chí;

Vén mây nửa gánh giang san

Vỗ cánh tư phương hồ nước thỉ,

Gặp quốc cỗ đang được cơn nội chiến, nghĩa hùn vua công cộng nỗi ân ưu,

Bỏ mái ấm gia đình theo đuổi việc nhung đao, lòng tiến công giặc riêng biệt phần lao tuỵ;

Địa cỗ mong muốn theo đuổi dòng sản phẩm Nhạc mục, thét nhung bào từng gớm ghiếc trận oách linh,

Thiên tài toan học tập chước Võ hầu, chế súng đạn biết bao chừng cơ trí;

Ơn quân tướng mạo Đổng nhung vâng mạng, nạm ấn quan lại chống,

Tước triều đình Chưởng vệ gia phong, kéo cờ tân chế;

Những có thể rằng: tía sinh với phước, hăm hở trau gươm chuốt đá, chí khuông phò ko phụ với quân vương vãi.

Nào ngờ đâu! một sớm ko chừng, mơ mòng đạn lạc thương hiệu cất cánh, ngôi trường đại chiến biết đâu là số hệ;...

...Thôi! Thôi!

Cửa tía lầu vàng đành kẻ khuất, đem thân mật bách chiến, nhằm giờ thơm ngát cho tới tỏ mặt mũi hero.

Súng đồng gươm bạc đem người còn, truyền mệnh lệnh tía quân, thét tương đối mạnh nhằm xây nền bình trị.

Thương thiu là thương,

Kể sao xiết kể^[15].

Trong sách Việt Nam vong quốc sử của Phan Bội Châu cũng đều có đoạn ghi chép về Cao Thắng như sau:

...Tại phân tử TP Hà Tĩnh, trong vòng 11 năm, (nhiều người) vẫn quyên sinh tiến công nhau với Pháp, vất vả trăm trận tiến công phát triển thành danh tướng mạo 1 thời, nhập số ấy nổi trội với Chưởng doanh nghĩa quân là Cao Thắng,... Thắng ngược cảm, thiện chiến, thấy một chiếc súng Tây nhưng mà hoàn toàn có thể nó theo phong cách sản xuất đi ra tinh nghịch xảo ko thông thường gì của Pháp. Đánh nhau với Pháp, ông vẫn chém được đầu những quan lại một, quan lại nhì của Pháp, quân Pháp vẫn cần khuyên răn nhau hễ bắt gặp Thắng là cần tách cút. Giá nhưng mà nội địa đã có được bao nhiêu trăm ông Cao Thắng thì người Pháp chả cần rút về Tây ư?... Cao Thắng bị tiêu diệt, người Pháp nhóm địa điểm làng mạc (ông) quật mộ ông lên... Tiếc thay! (Nguyễn) Chanh, Cao Thắng bị tiêu diệt rồi, TP Hà Tĩnh không tồn tại danh tướng mạo nữa...^[16]

Hiện ni ở Khê Thượng (Hương Khê) và thôn Cao Thắng (Sơn Lễ, Hương Sơn) đều sở hữu thông thường thờ Cao Thắng. Trong khi, thương hiệu ông còn được dùng làm mệnh danh cho tới nhiều ngôi trường học tập và trên phố bên trên nước ta.

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

• Khởi nghĩa Hương Khê
• Phan Đình Phùng

Sách tham lam khảo[sửa | sửa mã nguồn]

• Phan Bội Châu, Việt Nam vong quốc sử. Nhà xuất phiên bản Khoa học tập Xã hội, thủ đô hà nội, 1982.
• Phạm Văn Sơn, Việt sử tân biên (quyển 5, luyện trung). Tác fake tự động xuất phiên bản, Sài Thành. 1963.
• Đinh Xuân Lâm - Nguyễn Văn Khánh - Nguyễn Đình Lễ, Đại cương lịch sử hào hùng Việt Nam (tập 2). Nhà xuất phiên bản giáo dục và đào tạo, 2006.
• Hoàng Văn Lân - Ngô Thị Chính, Lịch sử Việt Nam [1858-cuối XIX], quyển 3, luyện 1, phần 1. Nhà xuất phiên bản giáo dục và đào tạo, 1979.
• Nhiều người sáng tác (Phan Ngọc Liên công ty biên). Lịch sử 11 (nâng cao). Nhà xuất phiên bản giáo dục và đào tạo, 2007.
• Nguyễn Q. Thắng - Nguyễn dựa Thế, Từ điển anh hùng lịch sử hào hùng Việt Nam. Nhà xuất phiên bản Khoa học tập Xã hội, 1992.

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

• Cao Thắng bên trên báo TP Hà Tĩnh (bản năng lượng điện tử đăng lên ngày 21 mon 8 năm 2009) Lưu trữ 2010-11-20 bên trên Wayback Machine