Tiết độ sứ

Bách khoa toàn thư phanh Wikipedia

Tiết phỏng sứ (節度使) ban sơ là chức võ quan lại làm chủ quân sự chiến lược một phiên trấn với xuất xứ nhập thời ngôi nhà Đường, Trung Quốc khoảng tầm năm 710-711 nhằm mục tiêu ứng phó với những côn trùng rình rập đe dọa kể từ bên phía ngoài. Dần dần dần bám theo dòng sản phẩm thời hạn, Tiết phỏng sứ kiêm quản lí hành chủ yếu, tài chủ yếu khu vực và ở đầu cuối trở nên lãnh chúa thân phụ truyền con cái nối.

Bạn đang xem: ai là người xưng tiết độ sứ năm 905

Tại Trung Quốc[sửa | sửa mã nguồn]

Đầu thời Đường, ở biên thuỳ và những điểm trọng yếu sắp xếp Đô đốc lo ngại quân chủ yếu một trong những châu nhưng tại ngôi nhà Đường triển khai phủ binh chế, quân team phân nghiền, lại phụ thuộc nhập TW nên Đô đốc với không nhiều quyền lực tối cao, ko thể ứng phó hiệu suất cao những cuộc tiến công của nước ngoài bang ngày 1 thông thường xuyên rộng lớn.

Khoảng năm 710-711, Đường Duệ Tông Lúc bại nhằm ứng phó với những cuộc tiến công của quân Thổ Phồn tiếp tục chỉ định Đô đốc Lương Châu là Hạ Bạt Diên Tự thực hiện Hà Tây tiết phỏng sứ làm chủ quân sự chiến lược của vùng Hà Tây. Những năm niên hiệu Khai Nguyên và Thiên Báo, Đường Huyền Tông chỉ định 10 tiết phỏng sứ và cho những vùng dọc biên giới: Thích Tây, Bắc Đình, Sóc Phương, Phạm Dương, Hà Tây, HĐ Hà Đông, Lũng Hữu, Bình Lô, Kiến Nam, Lĩnh Nam. Mỗi tiết phỏng sứ thời điểm hiện nay quản lí phân tử phạm vị rất rộng, hoàn toàn có thể cho tới hàng trăm châu tuy vậy chỉ quản lí quân sự chiến lược. Lúc này, cơ chế phủ binh bị huỷ bỏ, triều đình triển khai mộ binh chế nên quyền lực tối cao tiết phỏng sứ rất rộng, với quyền tuyển chọn quân, chỉ định nằm trong hạ, với quyền thu thuế nhằm lưu giữ quân team. Ban đầu, chỉ mất những vùng biên viễn mới nhất với Tiết phỏng sứ; tuy nhiên sau loàn An Sử, triều đình lo ngại quan ngại tàn binh An-Sử nổi dậy quay về và cũng nhằm ban thưởng mang đến tướng soái với công, an trí những sản phẩm tướng tá hiện nay vẫn còn đó cầm nhập tay nhiều lính tráng thì rất nhiều vùng trong nước cũng chỉ định Tiết phỏng sứ. Các tiết phỏng sứ thời điểm hiện nay chính thức thông thường kiêm luôn luôn những chức Quan sát sứ (sau là Thái phóng sứ), Phòng ngự sứ, Đoàn luyện sứ, xưng là Lưu hậu cầm không còn việc làm hành chủ yếu, tài chủ yếu, chỉ định quan lại chức nhập điểm làm chủ, thường xuyên quyền ở khu vực, triều đình bất lực. điều đặc biệt, 4 trấn sau là 3 trấn ở Hà Bắc kể từ thời Đường Túc Tông dường như không phục tòng triều đình. Đến niên hiệu Nguyên Hoà thời Đường Hiến Tông toàn cõi tiếp tục với cho tới 48 tiết phỏng sứ thống trị 48 phiên trấn.

Cuối thời Đường, con số tiết phỏng sứ tiếp tục lên tới khoảng tầm 50, thân phụ truyền con cái nối, tiết phỏng sứ mọi nơi đều phải sở hữu và chỉ từ vài ba châu xung xung quanh đế đô là ko chỉ định tiết phỏng sứ, phạm vi vận hành của tiết phỏng sứ thu hẹp hơn trước đây, chỉ từ vài ba châu cho tới rộng lớn 10 châu, được gọi những phiên trấn với tên thường gọi là "quân" hoặc "đạo"; những phiên trấn trọn vẹn song lập làm cho triều đình hữu danh vô thực và ở đầu cuối triều Đường bị lật sụp đổ vị 1 tiết phỏng sứ mạnh mẽ là Chu Ôn.

Sang thời Tống, bên trên Tống, Liêu, Kim chức tiết phỏng sứ còn tồn bên trên tuy vậy chỉ từ là dùng cho danh dự thông thường ban mang đến member hoàng phái. Đến thời Nguyên thì chức tiết phỏng sứ ko xuất hiện nay nữa.

Xem thêm: nguyễn thành tiến là ai

Tại Việt Nam[sửa | sửa mã nguồn]

Thời Bắc thuộc[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 717, ngôi nhà Đường chỉ định Tiết phỏng sứ Lĩnh Nam, vận hành quân sự chiến lược của 5 đô hộ phủ của Lĩnh Nam đạo bao hàm cả miền Bắc nước ta nhập bại, thủ phủ đóng góp bên trên Quảng Châu Trung Quốc.

Năm 866, bám theo thỉnh cầu của Cao Biền, Đường Ý Tông thăng An Nam đô hộ phủ trở thành Tĩnh Hải quân ("quân" là đơn vị chức năng hành chủ yếu nội nằm trong được coi trọng rộng lớn đô hộ phủ, hoàn toàn có thể chỉ định Tiết phỏng sứ, từng quân bao gồm vài ba châu cho tới rộng lớn mươi châu) và Cao Biền được chỉ định thực hiện Tiết phỏng sứ trước tiên.

Sử ghi lại thương hiệu những Tiết phỏng sứ người Trung Quốc bên trên Tĩnh Hải quân (chức danh vừa đủ là Tĩnh Hải quân Tiết phỏng sứ) như sau (danh sách ko giàn giụa đủ)^[1]:

Xem thêm: bà chúa đất là ai

Cao Biền (864 - 868), kể từ 866 là Tiết phỏng sứ.
Cao Tầm (868 - 878), con cháu Cao Biền.
Tăng Cổn (878 - 880)
Cao Mậu Khanh (882 - 883)
Tạ Triệu (884-?)
An Hữu Quyền (897-900)
Chu Toàn Dục (900-905)
Độc Cô Tổn (905)

Thời Tự chủ[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 905, chúng ta Khúc dấy nghiệp, rồi cho tới Dương Đình Nghệ giành được cơ quan ban ngành kế tiếp xưng là tiết phỏng sứ, với hàm ý hàng đầu 1 trấn của Trung Quốc bên trên danh nghĩa, mặc dù bên trên thực tiễn Tĩnh Hải quân vì thế người Việt tự động làm chủ.

Các Tiết phỏng sứ Tĩnh Hải quân người Việt là:

Khúc Thừa Dụ (905-907)
Khúc Hạo (907-917)
Khúc Thừa Mỹ (917-930)
Dương Đình Nghệ (931-937)
Kiều Công Tiễn (937-938)

Sau trận Bạch Đằng, 938, Ngô Quyền xưng vương vãi. Từ trên đây, chức Tiết phỏng sứ là chỉ những viên quan lại với trọng trách vận hành những lộ phủ vùng biên thuỳ. Sử liệu về ngôi nhà Trần với kể Tuệ Trung Thượng Sĩ từng thực hiện Tiết phỏng sứ phủ Thái Bình; Hưng Nhượng vương vãi Trần Quốc Tảng được vua Trần Nhân Tông phong thực hiện Tiết phỏng sứ sau kháng chiến chống Mông Cổ thắng lợi (1288). Thời Hồ, một trong số dùng cho của miêu tả tướng tá quốc Hồ Nguyên Trừng là Vân Truân Trấn Kiêm Quy Hóa Trấn Gia Hưng đẳng Trấn Chư quân sự chiến lược Tiết Độ đại sứ. Không còn thấy ghi nhận về dùng cho này kể từ thời Lê trở lên đường.